Kategoria: Prawo własności intelektualnej | Intellectual Property Law

Prawo cyberbezpieczeństwa | Cybersecurity Law, Prawo karne | Criminal Law, Prawo social media | Social Media Law, Prawo własności intelektualnej | Intellectual Property Law

Influencerzy od kołyski (4/10): między lajkami a prawem. Zgoda dziecka na publikację – prawo a psychologia

Judyta Kasperkiewicz

Publikowanie zdjęć i nagrań dzieci w internecie to dziś codzienność. Sharenting – czyli dzielenie się wizerunkiem dziecka w mediach społecznościowych – stał się nową normą w rodzicielstwie. Ale obok pytań o bezpieczeństwo i prywatność pojawia się temat, który bywa bagatelizowany: czy dziecko ma coś do powiedzenia w sprawie publikacji swojego wizerunku?

Prawo: rodzic decyduje, ale…

Zgodnie z przepisami, to rodzice lub opiekunowie prawni decydują o zgodzie na publikację wizerunku dziecka. Wynika to z faktu, że małoletni nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych.

Rodzic działa więc w jego imieniu – ale tylko w granicach wyznaczonych przez prawo:

  • kodeks cywilny (art. 23 i 24 k.c.) chroni wizerunek jako dobro osobiste,
  • kodeks rodzinny (art. 95 § 3 k.r.o.) nakazuje rodzicom podejmować decyzje zawsze dla dobra dziecka.

Formalnie więc publikacja zdjęcia dziecka może być zgodna z prawem, nawet bez pytania go o zdanie.

Psychologia: głos dziecka ma znaczenie

Prawo dopuszcza zgodę rodzica, ale psychologia dziecięca podpowiada coś więcej.

  • Dziecko – nawet kilkuletnie – ma prawo do poczucia sprawczości i współdecydowania o sprawach, które go dotyczą.
  • Ignorowanie zdania dziecka w kwestiach jego wizerunku może osłabiać jego poczucie autonomii i bezpieczeństwa.
  • Publikacja zdjęć, których dziecko nie akceptuje, może w przyszłości prowadzić do konfliktów rodzinnych, poczucia naruszenia granic i utraty zaufania.

Badania pokazują, że większość nastolatków nie akceptuje publikacji zdjęć przez rodziców bez pytania o zgodę.

Etyka: prawo to nie wszystko

Choć rodzic formalnie może decydować samodzielnie, nie oznacza to, że zawsze powinien. Pytanie dziecka o zgodę – nawet jeśli prawo tego nie wymaga – pełni ważną funkcję wychowawczą:

  • uczy dziecko, że ma prawo do prywatności,
  • buduje nawyk szanowania granic,
  • wspiera rozwój poczucia własnej wartości.

To sygnał: „Twoje zdanie się liczy”.

Gdzie postawić granicę?

Nie każde zdjęcie wymaga formalnej „zgody” dziecka. Ale warto kierować się kilkoma zasadami:

  • małe dzieci – pytaj w prosty sposób: „Chcesz, żebym pokazała to zdjęcie babci na Facebooku?”
  • starsze dzieci – traktuj ich decyzję poważnie, nawet jeśli sam/a uważasz, że zdjęcie jest „niewinne”,
  • nastolatki – ich sprzeciw wobec publikacji powinien być wiążący, także z punktu widzenia prawa do prywatności.

Podsumowanie

Prawo pozwala rodzicom na decydowanie o publikacji wizerunku dziecka. Ale psychologia i etyka wskazują jasno: dziecko powinno mieć prawo głosu. Nawet jeśli formalnie nie rozstrzyga sprawy, jego zdanie buduje kulturę szacunku i chroni przed poczuciem naruszenia granic.

Rodzic nie jest jedynie „menedżerem” wizerunku – jest też wzorem. To, jak traktuje głos dziecka, kształtuje postawy na całe życie.

Wniosek: publikując zdjęcia dziecka w sieci, warto zapytać nie tylko o zgodę prawną, ale przede wszystkim o zgodę emocjonalną.

Stan prawny na dzień: 9 października 2025 roku

Prawo własności intelektualnej | Intellectual Property Law

Domena internetowa pod kontrolą (10/10): Ryzyka i sankcje prawne związane z rejestracją i użytkowaniem domen internetowych

Judyta Kasperkiewicz

Rejestracja domeny internetowej – mimo że jest technicznie prostą czynnością – wiąże się z istotnymi konsekwencjami prawnymi. Dotyczy to zarówno osoby fizycznej, jak i przedsiębiorcy wykorzystującego domenę w działalności gospodarczej czy społecznej. Niewłaściwe postępowanie z domeną może prowadzić do sporów cywilnych, odpowiedzialności administracyjnej, a nawet karnej.

Czy rejestracja domeny rodzi skutki prawne?

Tak – w szczególności wtedy, gdy:

  • nazwa domeny narusza prawa osób trzecich (np. zastrzeżony znak towarowy, nazwisko, nazwę przedsiębiorstwa),
  • domena jest wykorzystywana do działań sprzecznych z prawem (np. oszustwa internetowe, phishing, dystrybucja nielegalnych treści),
  • rejestracja nastąpiła w złej wierze, np. w celu późniejszej odsprzedaży popularnej nazwy za zawyżoną cenę (cybersquatting).

Kluczowe ryzyka prawne przy domenach internetowych

A. Naruszenie praw własności intelektualnej

Rejestracja domeny zawierającej cudzy znak towarowy lub nazwę firmy (np. „cocacola-promocja.pl”) może zostać uznana za:

  • naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy (art. 296 Prawa własności przemysłowej),
  • czyn nieuczciwej konkurencji (art. 10 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji).

Możliwe sankcje:

  • zakaz używania domeny,
  • przeniesienie praw do domeny na właściciela znaku,
  • obowiązek zapłaty odszkodowania lub wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści,
  • publiczne przeprosiny lub inne środki niemajątkowe.

B. Naruszenie dóbr osobistych i danych osobowych

  • Użycie domeny zawierającej cudze nazwisko, pseudonim czy nazwę organizacji bez zgody może naruszać dobra osobiste (art. 23–24 k.c.).
  • Posługiwanie się cudzymi danymi osobowymi (np. w adresach e-mail powiązanych z domeną) może skutkować odpowiedzialnością cywilną i karną – zwłaszcza w kontekście podszywania się (art. 190a §2 k.k.).

C. Działania nielegalne i przestępstwa cyfrowe

Wykorzystanie domeny do:

  • rozsyłania spamu, phishingu, malware,
  • prowadzenia fałszywych sklepów internetowych w celu wyłudzenia danych,
  • hostowania treści nielegalnych (np. pirackie oprogramowanie, pornografia dziecięca, treści ekstremistyczne),

może prowadzić do:

  • odpowiedzialności karnej – m.in. art. 267, 287, 165, 190a k.k. (dostęp nieuprawniony, oszustwo komputerowe, zagrożenie dla życia lub zdrowia),
  • blokady domeny – przez rejestratora lub na wniosek CERT Polska,
  • odpowiedzialności cywilnej – wobec poszkodowanych (np. konsumentów oszukanych przez fałszywy sklep).

Zakres odpowiedzialności – trzy płaszczyzny

Zakres odpowiedzialnościPrzykłady naruszeńSankcje prawne
CywilnaNaruszenie znaku towarowego, dóbr osobistychZakaz używania, przeniesienie domeny, odszkodowanie
AdministracyjnaNaruszenie RODO, brak obowiązków informacyjnychKary pieniężne (UODO, UOKiK), nakaz usunięcia danych
KarnaPhishing, podszywanie się, oszustwa komputeroweKara pozbawienia wolności, grzywna, przepadek korzyści

4. Jak się zabezpieczyć? – rekomendacje prewencyjne

  • Sprawdź dostępność praw – przed rejestracją domeny upewnij się, że nazwa nie koliduje z cudzym znakiem towarowym czy nazwą firmy (wyszukiwarka UPRP, EUIPO, WIPO).
  • Rejestruj znak towarowy – jeśli domena ma strategiczne znaczenie biznesowe, znak towarowy wzmacnia ochronę prawną.
  • Dbaj o legalność treści – upewnij się, że publikowane materiały nie naruszają praw autorskich ani dóbr osobistych.
  • Monitoruj podobne domeny – wykrywaj i przeciwdziałaj cybersquattingowi i typosquattingowi.
  • Reaguj na skargi i wezwania – szybka reakcja przedsądowa może ograniczyć koszty sporu i chronić reputację.

Podsumowanie – domena to aktywo prawne, nie tylko techniczne

Rejestracja domeny internetowej to nie tylko prosta czynność administracyjna – to działanie o skutkach prawnych obejmujących prawo cywilne, własności intelektualnej, ochrony danych osobowych oraz prawo karne.

Świadome zarządzanie domeną pozwala uniknąć:

  • sporów sądowych i arbitrażowych,
  • roszczeń finansowych,
  • utraty domeny,
  • odpowiedzialności karnej i reputacyjnej.

Stan prawny na dzień: 18 września 2025 roku

Prawo własności intelektualnej | Intellectual Property Law

Domena internetowa pod kontrolą (3/10): Ochrona domeny internetowej – jak bronić swoje prawa i unikać naruszeń cudzych znaków towarowych?

Judyta Kasperkiewicz

Domena internetowa jest dziś kluczowym elementem wizerunku i działalności przedsiębiorstwa – bywa cenniejsza niż fizyczny adres siedziby. Jednocześnie jest celem nadużyć, takich jak cybersquatting (rejestracja w złej wierze), typosquatting (literówki, podszywanie się) czy nawet kradzież domeny poprzez przejęcie konta rejestratora lub poczty e-mail. Poniżej omówiono najczęstsze sytuacje sporne oraz możliwe działania ochronne.

Co zrobić, jeśli ktoś próbuje przejąć domenę?

A. Domena została przejęta lub skradziona (np. przez dostęp do konta e-mail lub panelu rejestratora)

  1. Skontaktuj się niezwłocznie z rejestratorem (np. OVH, Home, GoDaddy) – większość operatorów umożliwia tymczasowe wstrzymanie zmian w konfiguracji (tzw. registry lock) i prowadzi procedury bezpieczeństwa weryfikujące tożsamość abonenta.
  2. Zabezpiecz dowody własności – faktury, e-maile potwierdzające rejestrację, zrzuty ekranu WHOIS, potwierdzenia płatności.
  3. Zgłoś naruszenie organom ścigania – kradzież domeny lub konta hostingowego może być kwalifikowana jako przestępstwo z art. 267 lub art. 287 kodeksu karnego (nieuprawnione uzyskanie informacji, oszustwo komputerowe).
  4. Rozważ arbitraż lub mediację – dla domen .pl właściwy jest Sąd Polubowny ds. Domen Internetowych przy PIIT, dla domen globalnych (np. .com, .org) – procedura UDRP przed WIPO.

B. Ktoś zarejestrował podobną domenę (cybersquatting / typosquatting)

  • Postępowanie arbitrażowe – wniosek do WIPO (UDRP) dla domen globalnych lub do PIIT dla domen .pl w oparciu o prawa do znaku towarowego lub oznaczenia przedsiębiorstwa.
  • Postępowanie cywilne – możliwe roszczenia:
    • zakaz używania domeny (art. 296 ustawy – Prawo własności przemysłowej; art. 10 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji),
    • odszkodowanie za szkody wizerunkowe i majątkowe,
    • wydanie korzyści uzyskanych z bezprawnego użycia domeny.
  • Rejestracja znaku towarowego – jeśli nie jest jeszcze dokonana, może znacząco wzmocnić ochronę prawną i stanowić kluczowy dowód w sporze.

Czy mogę zarejestrować domenę zawierającą znak towarowy innej firmy?

Co do zasady – nie, jeśli rejestracja ma charakter komercyjny lub wprowadza odbiorców w błąd. Takie działanie może zostać zakwalifikowane jako:

  • naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy (art. 296 PWP),
  • czyn nieuczciwej konkurencji (art. 10 lub art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji),
  • naruszenie dóbr osobistych (art. 23–24 k.c.).

Wyjątki:

  • Jeśli znak ma charakter opisowy lub generyczny (np. „Dom”, „Eko”), jego ochrona jest ograniczona – ale nadal może wystąpić ryzyko sporu.
  • Możliwe jest tzw. użycie informacyjne – np. recenzje, krytyka (np. kritika-apple.pl), o ile nie wprowadza w błąd co do związku z właścicielem znaku.
  • Rejestracja znaku w innym kraju i brak działalności w Polsce – może pozwalać na współistnienie, ale nadal istnieje ryzyko kolizji.

Jak zapobiegać przejęciu domeny?

Zabezpieczenia techniczne:

  • Włącz usługę domain lock / transfer lock u rejestratora.
  • Używaj uwierzytelniania dwuskładnikowego (2FA) na koncie rejestratora i poczcie powiązanej z domeną.
  • Regularnie odnawiaj domenę z wyprzedzeniem – wiele przejęć następuje po jej wygaśnięciu.

Zabezpieczenia prawne:

  • Rejestruj znak towarowy – krajowy (UPRP), unijny (EUIPO) lub międzynarodowy (WIPO).
  • Monitoruj rynek domen – korzystaj z narzędzi do śledzenia podobnych nazw w DNS.
  • Zastrzegaj kluczowe warianty swojej domeny – popularne końcówki (.pl, .com, .eu, .org) oraz najczęstsze literówki.

Podsumowanie

Ochrona domeny internetowej to dziś istotny element zarządzania własnością intelektualną i cyberbezpieczeństwem. Kluczowe znaczenie mają:

  • formalna kontrola nad rejestracją i danymi abonenta,
  • zabezpieczenie interesów prawnych poprzez rejestrację znaków towarowych i klauzule umowne,
  • gotowość do szybkiego działania w przypadku nadużyć (arbitraż, sąd, działania techniczne),
  • świadome unikanie naruszeń cudzych praw przy rejestracji własnych domen.

Dowody wcześniejszego użycia marki, formalny tytuł prawny oraz możliwość wykazania złej wiary drugiej strony przesądzają o wyniku sporów domenowych.

Stan prawny na dzień: 26 sierpnia 2025 roku

Prawo autorskie | Copyright Law, Prawo własności intelektualnej | Intellectual Property Law

Czy w Polsce sztuczną inteligencję można uznać za twórcę utworu według prawa autorskiego?

Judyta Kasperkiewicz

W aktualnym stanie prawnym w Polsce sztuczna inteligencja (AI) nie może zostać uznana za twórcę utworu. Oznacza to, że dzieła stworzone w pełni przez AI nie podlegają ochronie prawnoautorskiej.

Podstawa prawna – Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Zgodnie z art. 1 ust. 1 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83):

Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, bez względu na wartość, przeznaczenie i sposób wyrażenia.”

Kluczowe jest pojęcie „działalności twórczej” – polskie prawo zakłada, że twórcą może być tylko człowiek, ponieważ AI nie podejmuje świadomych, twórczych decyzji.

Czy utwory AI są chronione prawem autorskim?

  • Jeśli utwór powstał w całości dzięki AI, nie jest uznawany za chroniony prawem autorskim.
  • Jeśli człowiek ma istotny wkład w proces twórczy (np. znacząco edytuje, wybiera parametry, poprawia detale), może zostać uznany za autora.

Kto posiada prawa do dzieła stworzonego przez AI?

W Polsce nie ma jasnych przepisów regulujących to zagadnienie, ale istnieją trzy możliwe scenariusze:

  1. Dzieło nie jest chronione – jeśli AI stworzyło je bez istotnego udziału człowieka, należy do domeny publicznej.
  2. Prawo do dzieła przysługuje osobie, która użyła AI – jeśli użytkownik miał istotny wkład w powstanie dzieła (np. precyzyjne promptowanie).
  3. Prawo do dzieła przysługuje firmie – jeśli AI działa w ramach pracy pracownika (np. generowanie obrazów przez AI dla agencji reklamowej).

Przypadki z innych krajów – wpływ na Polskę

  • Wielka Brytania – uznaje „machine-generated works” i przypisuje prawa osobie, która „zaprogramowała” AI.
  • Unia Europejska – trwają prace nad regulacjami dotyczącymi AI i praw autorskich (np. AI Act).
  • Polska może w przyszłości dostosować prawo do regulacji unijnych, ale na razie nie ma konkretnych zmian.

Czy AI może pomóc w twórczości?

Tak, w Polsce można korzystać z AI jako narzędzia wspomagającego tworzenie, ale kluczowe jest, aby człowiek wniósł istotny wkład w ostateczne dzieło.

Podsumowując:

  • AI nie może być autorem w Polsce
  • Jeśli człowiek wnosi twórczy wkład, może mieć prawa do utworu
  • Jeśli AI wygeneruje coś samo, to prawdopodobnie należy do domeny publicznej.

Stan prawny na dzień: 25 marca 2025 roku

Zdjęcie: freepik.com

Prawo autorskie | Copyright Law, Prawo własności intelektualnej | Intellectual Property Law

Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku

Judyta Kasperkiewicz

 Jak chroniony jest wizerunek według polskiego prawa?

Polskie prawo reguluje, w jaki sposób chroniony jest wizerunek w art 81 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych. 

Co do zasady, rozpowszechnianie wizerunku wymaga zgody osoby na niej przedstawionej. W ustawie nie zostało określone w jakiej formie ta zgoda powinna zostać udzielona. Zgoda może zostać udzielona ustnie, e-mailem, na piśmie. Forma pisemna jest najbardziej wartościowa pod względem dowodowym i w związku z tym zalecana.

Prawo dopuszcza dwa wyjątki, kiedy taka zgoda nie jest wymagana:

  1. osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;
  2. osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

Jakie uprawnienia przysługują osobie, której wizerunek jest rozpowszechniany bez jej zgody? 

  • żądanie zaniechania
  • żądanie usunięcia skutków poprzez złożenie publicznie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie
  • w razie zawinienia żądanie przyznania odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia lub na żądanie twórcy zobowiązać do uiszczenia sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny (art. 78 ust. 1 ustawy)

Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku a zapłata 

Czytaj dalej „Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku” →
Prawo własności intelektualnej | Intellectual Property Law

Znak towarowy i jego ochrona prawna

Judyta Kasperkiewicz

 

ZNACZENIE MARKI (BRAND) 

Warto uświadamiać przedsiębiorców, twórców i artystów, że dobrze zaprojektowane – logo, grafika czy hasło, które zostały następnie zarejestrowane jako znak towarowy – powinno wpisywać się w strategię zarządzania danego przedsiębiorstwa. W efekcie ochrona marki przedsiębiorstwa pomaga budować zaufanie wśród klientów i odbiorców oraz przyczynia się do osiągnięcia zysku i wzrostu wartości samego przedsiębiorstwa.

ZNAK TOWAROWY (trademark, ™,®)

Według ustawy – Prawo własności przemysłowej, znakiem towarowym  może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny (w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy), jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. ​

Znaki towarowe mają ogromne znaczenie dla przedsiębiorców. Ze względu na zasadę – kto pierwszy ten lepszy – znak towarowy może zostać zarejestrowany dla tego, kto pierwszy złoży wniosek. Zarejestrowany znak towarowy daje ochronę w postaci monopolu dla jego właściciela.

REJESTRACJA ZNAKU TOWAROWEGO

Prawo ochronne na znak towarowy udzielone przez Urząd Patentowy RP, ma charakter terytorialny, co oznacza, że jest skuteczne tylko na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jednakże istnieje możliwość rozszerzenia tej ochrony w systemie: Czytaj dalej „Znak towarowy i jego ochrona prawna” →

Prawo karne | Criminal Law, Prawo własności intelektualnej | Intellectual Property Law

Domena internetowa i cyberprzestępstwa przeciwko domenom (cybersquatting, typosquatting)

Judyta Kasperkiewicz

domain-names-1772243_1280

DOMENA INTERNETOWA

Domena internetowa stanowi ciąg nazw systemu Domain Name System (DNS) wykorzystywany w Internecie, składający się z wyrazów umieszczonych w pewnej strukturze DNS zakończonych stałym sufiksem np. pl.gov.

Domena internetowa w swej strukturze składa się z dwóch części:

  • nazwy głównej – w zasadzie dowolna, obejmująca litery, cyfry i znak „-” i może obejmować znaki narodowe.
  • końcówki – odgórnie ustalonego rozszerzenia np. .pl, .de, .eu, .org.

Rozszerzenie jest odgórnie ustalone, ale można wybrać spośród możliwych propozycji. Każdy kraj posiada przypisane rozszerzenie np. Polska – .pl, Rosja – .ru, Niemcy – .de, dla krajów Unii Europejskiej – .eu itd. Rozróżnia się domeny najwyższego poziomu: .com, .net, .org.

REJESTRACJA DOMEN INTERNETOWYCH

Rejestracją domen rządzi zasada – „kto pierwszy, ten lepszy”.

W domenie .pl rejestracji dokonuje NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa) poprzez powiązanych z nią partnerów. Inne domeny można rejestrować przez inne wyznaczone do tego podmioty.

Spory dotyczące domen internetowych rozstrzygane są głównie w drodze polubownej poprzez działające w Polsce i za granicą sądy polubowne.

CYBERPRZESTĘPSTWA PRZECIWKO DOMENOM

  1. Cybersquatting – stanowi rejestrację nazwy domeny przed tym, jak zamierzał to uczynić podmiot, dla którego nazwa tej domeny ma znaczenie np. cyberprzestępca rejestruje nazwę domeny po tym jak przedsiębiorca zarejestrował unijny znak towarowy.
  2. Typosquatting – polega na rejestrowaniu przez przestępców nazwy domeny bardzo podobnej lub prawie identycznej i w ten sposób wykorzystują błędy Internautów do generowania własnych zysków.

Czytaj dalej „Domena internetowa i cyberprzestępstwa przeciwko domenom (cybersquatting, typosquatting)” →