Prawo chroni modelki i modeli na kilka sposobów, obejmując kwestie związane z umowami, prawem do wizerunku, prawem pracy oraz ochroną przed dyskryminacją i wykorzystywaniem. Oto kluczowe aspekty ochrony prawnej:
1. Ochrona wizerunku
Wizerunek modeli jest chroniony przez prawo do ochrony dóbr osobistych (w Polsce: art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego) oraz prawo autorskie (art. 81 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
Zasada zgody – zdjęcia, filmy czy reklamy z udziałem modelki/modela nie mogą być używane bez ich zgody.
Umowy licencyjne – model podpisuje umowę określającą, jak długo i w jakim kontekście jego wizerunek może być wykorzystywany.
Prawo do odwołania zgody – w niektórych sytuacjach model może cofnąć zgodę na wykorzystanie wizerunku.
2. Umowy w branży modelingowej
Modelki i modele działają na podstawie różnych umów, np.:
- Umowa o pracę (rzadko stosowana w modelingu).
- Umowa zlecenie lub kontrakt agencyjny – podpisywane z agencjami modelek.
- Umowa o dzieło – dla pojedynczych sesji zdjęciowych.
Kluczowe zapisy w umowie:
- Wynagrodzenie i sposób rozliczania.
- Czas trwania kontraktu.
- Zakres wykorzystania wizerunku.
- Warunki ekskluzywności (czy model może pracować dla innych klientów).
3. Ochrona przed wykorzystywaniem i oszustwami
Nieuczciwe agencje: w Polsce i UE agencje modelek muszą działać zgodnie z prawem pracy i nie mogą pobierać opłat za samo zapisanie do bazy.
Oszustwa castingowe – modelki są chronione przed fałszywymi castingami, które mogą prowadzić do wyłudzeń lub niebezpiecznych sytuacji.
Praca nieletnich – modelki poniżej 18. roku życia podlegają dodatkowym regulacjom (np. zgoda rodzica, ograniczenia czasu pracy).
4. Ochrona przed dyskryminacją i molestowaniem
Zakaz dyskryminacji – w Polsce i UE obowiązuje zakaz dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, rasę, orientację seksualną czy niepełnosprawność (np. Kodeks pracy, Karta Praw Podstawowych UE).
#MeToo i ochrona przed molestowaniem – modelki i modele mogą dochodzić roszczeń w przypadku niewłaściwych zachowań w pracy.
Regulacje branżowe – duże marki i organizacje, jak Vogue czy LVMH, wprowadziły wewnętrzne kodeksy etyczne w ochronie modeli.
5. Prawa pracownicze i socjalne
- Modele jako freelancerzy – często nie mają standardowej ochrony pracowniczej (np. płatnych urlopów czy składek emerytalnych).
- Przepisy BHP – modele mają prawo do bezpiecznych warunków pracy, np. odpowiedniego czasu pracy na pokazach i sesjach zdjęciowych.
Podsumowanie: jak prawo chroni modeli i modelki?
Z ochrony wizerunku wynika, że zdjęcia i filmy nie mogą być używane bez zgody. Umowy określają wynagrodzenie, ekskluzywność i sposób wykorzystania wizerunku. Ochrona przed wykorzystywaniem – przepisy chronią przed oszustwami i wyzyskiem. Prawo gwarantuje bezpieczeństwo w pracy i chroni przed dyskryminacją i molestowanie. Ochrona pracownicza jest ograniczona, ale istnieją regulacje dotyczące BHP i nieletnich.
Stan na dzień: 2 grudnia 2025 roku
Zdjęcie: freepik.com
Cyberlaw by Judyta 