Prawo autorskie chroni projektantów mody, ale ochrona ta ma pewne ograniczenia. W zależności od kraju projektanci mogą korzystać z różnych mechanizmów prawnych, takich jak prawo autorskie, prawo własności przemysłowej (wzory przemysłowe) oraz znaki towarowe. Oto kluczowe aspekty:
1. Prawo autorskie a moda
Kiedy projekt jest chroniony?
W wielu krajach, w tym w Polsce i UE, prawo autorskie chroni oryginalne i twórcze dzieła.
Projekt może być chroniony, jeśli spełnia warunki utworu w rozumieniu prawa autorskiego, czyli ma charakter indywidualny i twórczy.
Chronione mogą być:
- Unikatowe wzory tkanin i nadruki (np. charakterystyczne desenie Louis Vuitton).
- Rysunki koncepcyjne i szkice kolekcji.
- Wyjątkowe kreacje haute couture (np. skomplikowane suknie).
Ważne! Przeciętna odzież użytkowa nie jest uznawana za utwór, ponieważ dominuje w niej funkcja użytkowa, a nie artystyczna.
Co nie jest chronione?
- Same kroje ubrań – prawo autorskie nie chroni standardowych fasonów i konstrukcji odzieży.
- Trendy i inspiracje – jeśli inny projektant stworzy podobny projekt inspirowany ogólną estetyką, to nie jest to naruszenie.
2. Wzory przemysłowe – silniejsza ochrona
- Projektanci mogą zarejestrować swoje dzieła jako wzory przemysłowe (w Polsce w UPRP, w UE w EUIPO, na poziomie międzynarodowym w WIPO).
- Wzór przemysłowy chroni wygląd zewnętrzny produktu (np. kształt torebki, buta, nadruku na tkaninie).
- Ochrona trwa do 25 lat (przy odnawianiu co 5 lat).
- Przykład: Słynna czerwona podeszwa butów Christiana Louboutina została zarejestrowana jako wzór.
3. Znaki towarowe – ochrona marek
Projektanci rejestrują nazwy, logo i charakterystyczne elementy wizualne jako znaki towarowe.
Przykłady:
- Burberry – chronione charakterystyczne kraciaste wzory.
- Hermès – chroniona sylwetka torebki „Birkin”.
Znaki towarowe dają najsilniejszą ochronę i pozwalają na walkę z podróbkami.
4. Ochrona w praktyce
Fast fashion i inspiracje – sieciówki często kopiują projekty luksusowych marek, ale unikają naruszenia prawa, zmieniając detale.
Ochrona sądowa – np. Gucci vs. Guess (spór o podobne wzory), Louboutin vs. YSL (o czerwoną podeszwę).
Podsumowując projektant mody może chronić swoją pracę poprzez:
- Prawo autorskie – ale tylko w wyjątkowych przypadkach (np. haute couture, oryginalne wzory).
- Wzory przemysłowe – skuteczna ochrona wyglądu ubrań, butów, dodatków.
- Znaki towarowe – ochrona logo, wzorów i symboli marki.
Stan na dzień: 27 listopada 2025 roku
Zdjęcie: freepik.com
Cyberlaw by Judyta 