Wraz z rosnącą liczbą obiektów wynoszonych w przestrzeń kosmiczną wzrasta ryzyko ich powrotu na Ziemię w sposób niekontrolowany.
Regulacja międzynarodowa o odpowiedzialności za szkody kosmiczne
Konwencja o międzynarodowej odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne z 1972 roku (tzw. Konwencja o odpowiedzialności za szkody kosmiczne) reguluje odpowiedzialność państw za szkody wyrządzone przez ich obiekty kosmiczne. Konwencja weszła w życie co do Polski (Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej) 25 stycznia 1973 roku. W kontekście obiektów wracających na Ziemię kluczowe są następujące zasady:
Odpowiedzialność absolutna
Zgodnie z art. II konwencji, państwo odpowiada absolutnie za szkody wyrządzone na powierzchni Ziemi lub statkom powietrznym w locie przez jego obiekt kosmiczny. Oznacza to, że nie musi być dowiedzione zaniedbanie czy wina – wystarczy sam fakt wyrządzenia szkody.
Odpowiedzialność za szkody w przestrzeni kosmicznej
Jeśli szkoda została wyrządzona innemu obiektowi kosmicznemu lub osobom w przestrzeni kosmicznej, państwo odpowiada na zasadzie winy (art. III).
Państwo odpowiedzialne
Odpowiedzialność ponosi:
- Państwo, które wystrzeliło obiekt kosmiczny,
- Państwo, z którego terytorium lub obiektu wystrzelono obiekt,
- Państwo, które współuczestniczyło w wystrzeleniu (art. I).
Procedura dochodzenia roszczeń
Roszczenia o odszkodowanie powinny być zgłoszone drogą dyplomatyczną przez państwo poszkodowane do państwa odpowiedzialnego w ciągu roku od zdarzenia (art. IX-X).
Brak limitu odszkodowania – Konwencja nie przewiduje maksymalnej kwoty odszkodowania, a jego wysokość powinna być ustalona w drodze negocjacji między państwami.
Najbardziej znany przypadek wypłaty odszkodowania
Przykładem zastosowania konwencji było odszkodowanie wypłacone przez ZSRR Kanadzie w 1981 roku za szkody wyrządzone przez spadający satelitę Kosmos 954, który rozpadł się nad terytorium Kanady, rozrzucając radioaktywne szczątki. Zapłacono Kanadzie jedynie 10% jej wydatków na poszukiwania i usuwania szczątków satelitów.
Podsumowanie
Konwencja o odpowiedzialności za szkody kosmiczne odgrywa kluczową rolę w regulowaniu skutków powrotu obiektów kosmicznych na Ziemię. W dobie rosnącej liczby startów rakiet i misji kosmicznych jej znaczenie jest coraz większe, zwłaszcza w kontekście ryzyka niekontrolowanych upadków satelitów i innych fragmentów sprzętu kosmicznego.
Czy według Was obecne regulacje są wystarczające w kontekście rosnącego ruchu kosmicznego? 🚀🔍
Stan na dzień: 23 lutego 2025 roku
Zdjęcie: freepik.com
Cyberlaw by Judyta 