Bezprawny podsłuch i naruszenie tajemnicy komunikacji, tzw. sniffing, art. 267 § 3 k.k.
Podstawy prawne
Art. 267 § 1 k.k.
Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do sieci telekomunikacyjnej lub przełamując albo omijając elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 267 § 2 k.k.
Tej samej karze podlega ten, kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do całości lub części systemu informatycznego.
Art. 267 § 3 k.k.
Tej samej karze podlega ten, kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem.
Na czym polega przestępstwo bezprawnego posługiwania się urządzeniem podsłuchowym?
Przepis art. 267 § 3 k.k. chroni poufność przekazu informacji. Karalne podsłuchiwanie polega na przechwytywaniu treści informacji podczas procesu komunikacji lub na wykorzystywaniu urządzeń podsłuchowych, wizualnych bądź innych narzędzi technicznych lub programów komputerowych do zdobycia informacji.
Aby można było przypisać sprawstwo osobie podsłuchującej, kluczowym warunkiem jest brak jej uprawnień do określonej informacji. Poufny charakter informacji ocenia się na podstawie woli osób biorących udział w rozmowie, a nie wyłącznie treści przekazu (SN z 27.02.2016 r., OSNKW 2016, Nr 8, poz. 540).
Formy popełnienia przestępstwa
Przestępstwo może być popełnione poprzez:
- Zakładanie urządzeń podsłuchowych – obejmuje wszelkie czynności polegające na instalowaniu urządzeń umożliwiających przechwycenie informacji (W. Wróbel, Kodeks Karny, t. II, 2007, s. 1293).
- Posługiwanie się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym lub innym urządzeniem lub oprogramowaniem – polega na wykorzystywaniu takich narzędzi do zdobywania informacji.Przykłady urządzeń używanych do tego celu:
- aparat fotograficzny,
- magnetofon,
- dyktafon,
- mikrofon,
- kamera,
- telefon komórkowy,
- komputer.
- Posługiwanie się oprogramowaniem szpiegującym, np.:
- Koń trojański (trojan) – pozornie nieszkodliwy program, który umożliwia hakerowi wykonywanie działań wbrew intencji użytkownika.
- Spyware – program przesyłający dane osobowe użytkownika, hasła lub numery kart płatniczych do osoby korzystającej z niego.
- Backdoor – oprogramowanie pozwalające hakerowi ominąć zabezpieczenia i uzyskać dostęp do systemu operacyjnego.
- Keylogger – narzędzie rejestrujące naciśnięcia klawiszy w celu przechwycenia haseł i innych poufnych danych.
Odpowiedzialność karna
Przestępstwo to zagrożone jest:
- karą grzywny,
- karą ograniczenia wolności,
- karą pozbawienia wolności do lat 2.
Jest to przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego.
Przykłady czynów polegających na bezprawnym podsłuchu
Zakładanie podsłuchu w miejscach publicznych lub prywatnych, np.:
- przy stoliku w restauracji,
- w samochodzie,
- w pokoju hotelowym,
- w sali narad.
Bezprawne monitorowanie lokalizacji osoby
Zainstalowanie w cudzym pojeździe urządzenia rejestrującego trasę jazdy i miejsce pobytu danej osoby jest czynem zabronionym na podstawie art. 267 § 3 k.k.
Podsłuch a rozwód – przykład sprawy sądowej
Oskarżona, od końca maja 2019 r. przez około dwa tygodnie w B., w celu uzyskania informacji, do której nie była uprawniona, posłużyła się aplikacją szpiegującą zainstalowaną na służbowym telefonie męża Z.F. Miała to na celu wykrycie zdrady małżeńskiej oraz zdobycie dowodów na potrzeby postępowania rozwodowego. W efekcie uzyskała bez uprawnienia dostęp do informacji dla niej nieprzeznaczonej, czym działała na szkodę Z.F. (SR Bełchatów, sygn. akt II K 169/21)
Problemy prawne
1. Kiedy posługiwanie się urządzeniem podsłuchowym nie jest przestępstwem?
Nie popełnia przestępstwa ten, kto korzysta z urządzenia podsłuchowego w celu uzyskania informacji, do której jest uprawniony.
2. Czy detektyw może stosować podsłuch?
Detektyw, który stosuje podsłuch bez odpowiednich uprawnień, ponosi taką samą odpowiedzialność karną jak każda inna osoba.
Zgodnie z art. 45 ustawy o usługach detektywistycznych, podczas świadczenia usług detektywistycznych zakazane jest wykonywanie czynności zastrzeżonych dla organów państwowych. Detektyw ma obowiązek działać zgodnie z etyką, lojalnością wobec klienta oraz z zachowaniem praw człowieka (art. 6 ustawy o usługach detektywistycznych).
Ponadto, zgodnie z art. 7 ww. ustawy, detektyw nie może stosować środków technicznych oraz metod operacyjno-rozpoznawczych, które są zastrzeżone dla organów ścigania.
3. Znieważenie w prywatnej rozmowie a ochrona dóbr osobistych
Prywatna, poufna rozmowa nie może prowadzić do naruszenia godności osoby trzeciej, jeśli ta osoba nie brała w niej udziału. Wobec tego nie ma ona uprawnienia do jej nagrywania.
Dokonanie nagrania w takiej sytuacji jest nielegalne i narusza prawo zarówno w aspekcie karnym, jak i cywilnym. (P. Księżak, MOP, Niepubliczne naruszenie czci a dopuszczalność i skutki nagrywania i filmowania sytuacji prywatnych – glosa – V CSK 361/13)
Stan prawny na dzień: 22 sierpnia 2021 roku
Cyberlaw by Judyta 